Kiedy umiera bliska osoba, rodzina musi zmierzyć się nie tylko ze stratą, ale i z prawnymi konsekwencjami śmierci. Telefon w kancelarii w takich sytuacjach brzmi podobnie: „Pani Mecenas, mama miała kredyty, co teraz? Czy bank może ściągać długi ode mnie?”
Pierwsza rzecz, którą trzeba wiedzieć, to fakt, że spadek to nie tylko mieszkanie, działka czy oszczędności. To również zobowiązania finansowe. Kredyty hipoteczne, niespłacone pożyczki, zaległości w opłatach – wszystko to przechodzi na spadkobierców.
Ale – i to bardzo ważne – prawo daje spadkobiercom wybór.
Można:
- przyjąć spadek z dobrodziejstwem inwentarza (wtedy odpowiadamy tylko do wysokości tego, co odziedziczyliśmy),
- przyjąć go wprost (czyli także z pełną odpowiedzialnością swoim majątkiem),
- albo całkowicie odrzucić spadek.
Każda z tych decyzji ma swoje skutki. Klient, który odziedziczył po ojcu mieszkanie warte 300 tysięcy i długi na 50 tysięcy, spokojnie może przyjąć spadek. Ale już ktoś, kto wie, że zmarły miał ogromne zobowiązania, a nie zostawił żadnego majątku, powinien raczej rozważyć odrzucenie spadku – żeby nie spłacać cudzych długów z własnej kieszeni.
Problem pojawia się wtedy, gdy nie wiemy dokładnie, jaki jest stan majątku i zadłużenia. W takich sytuacjach można wnioskować o spis inwentarza sporządzony przez komornika. To dokument, który jasno pokazuje, co wchodzi w skład spadku i pozwala świadomie podjąć decyzję.
Kluczowe jest także przestrzeganie terminów – na złożenie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku mamy 6 miesięcy od chwili, gdy dowiedzieliśmy się, że jesteśmy spadkobiercami. Brak reakcji w tym czasie oznacza automatyczne przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza.
Z praktyki wiemy, że największe problemy rodzą się w rodzinach, które działają bez wiedzy prawnej. Często zdarza się, że ktoś odrzuca spadek, zapominając, że wtedy „wchodzą w jego miejsce” dzieci – a to oznacza konieczność uzyskania zgody sądu rodzinnego. Brak takiej świadomości prowadzi do poważnych kłopotów.
Dlatego moja rada jest prosta: jeśli w spadku mogą być długi, nie warto działać pochopnie ani czekać do ostatniej chwili. Najpierw należy zebrać informacje, a następnie świadomie wybrać jedną z dostępnych dróg.
