W polskim prawie rodzinnym, z chwilą zawarcia małżeństwa pomiędzy małżonkami powstaje ustawowa wspólność majątkowa. Oznacza to, że wszystko, co zostaje nabyte w trakcie trwania małżeństwa – z pewnymi wyjątkami – wchodzi do majątku wspólnego i podlega podziałowi w razie rozwodu. To rozwiązanie standardowe i powszechne. Nie każdy jednak wie, że małżonkowie mogą samodzielnie uregulować swoje sprawy majątkowe w inny sposób. Służy temu umowa majątkowa małżeńska, potocznie znana jako intercyza.
Dla wielu osób intercyza nadal pozostaje tematem tabu. Bywa postrzegana jako brak zaufania do partnera lub przygotowanie się do rozwodu jeszcze przed ślubem. Tymczasem w praktyce prawnej intercyza pełni przede wszystkim funkcję ochronną – pozwala zachować przejrzystość finansową i zabezpieczyć oboje małżonków na wypadek problemów gospodarczych, zadłużenia jednej ze stron czy nieoczekiwanych zdarzeń życiowych.
Na czym polega intercyza?
Intercyza to umowa zawierana w formie aktu notarialnego – przed ślubem lub w trakcie trwania małżeństwa. Może ustanawiać rozdzielność majątkową, czyli brak wspólności ustawowej, ale także przyjmować inne warianty, np.:
- rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków,
- rozszerzoną wspólność majątkową.
W praktyce daje to małżonkom możliwość decydowania, które składniki majątkowe pozostają indywidualne, a które wchodzą do majątku wspólnego.
Dlaczego warto zawrzeć intercyzę?
Ochrona majątku osobistego Osoby wchodzące w związek małżeński często posiadają już majątek – mieszkania, samochody, firmy, oszczędności. Intercyza pozwala jasno określić, że te składniki pozostają ich własnością osobistą i nie będą objęte wspólnością.
Bezpieczeństwo w prowadzeniu działalności gospodarczej Przedsiębiorcy szczególnie powinni rozważyć zawarcie intercyzy. W razie problemów finansowych firmy czy zadłużenia, rozdzielność majątkowa chroni drugiego małżonka przed odpowiedzialnością za długi związane z działalnością gospodarczą.
Unikanie konfliktów przy rozwodzie. Choć nikt nie planuje rozwodu w chwili ślubu, doświadczenie sądowe pokazuje, że spory o majątek bywają najtrudniejszym elementem postępowania. Intercyza ustala zasady z góry, dzięki czemu minimalizuje ryzyko długich i kosztownych procesów o podział majątku.
Zabezpieczenie przed długami współmałżonka Wspólność ustawowa oznacza, że część długów zaciągniętych w czasie trwania małżeństwa może obciążać również drugiego małżonka. Intercyza pozwala wyłączyć tę odpowiedzialność i jasno oddzielić sytuację finansową każdej ze stron.
Kiedy i jak można zawrzeć intercyzę?
Umowę majątkową małżeńską można zawrzeć:
- przed ślubem – wówczas zaczyna obowiązywać od dnia zawarcia małżeństwa,
- w trakcie trwania małżeństwa – w takim przypadku obowiązuje od momentu jej podpisania, nie działa jednak wstecz.
Nie ma możliwości zawarcia intercyzy „retroaktywnie”, aby uniknąć skutków wcześniejszych działań czy długów małżonka. To bardzo istotne, bo czasami klienci zwracają się z pytaniem, czy można „naprawić przeszłość” – prawo takiej opcji nie przewiduje.
Intercyza zawsze musi być zawarta w formie aktu notarialnego. Koszt jej sporządzenia to najczęściej kilkaset złotych (taksa notarialna wraz z VAT oraz opłaty za odpisy).
Intercyza – rozsądek zamiast tabu
W praktyce zawodowej widzę coraz więcej par, które decydują się na intercyzę nie dlatego, że brakuje im zaufania, ale dlatego, że chcą działać świadomie i odpowiedzialnie. Coraz częściej są to osoby młode, przedsiębiorcze, które budują majątek jeszcze przed ślubem i chcą go zabezpieczyć.
Intercyza nie jest więc zapowiedzią rozwodu, lecz narzędziem, które daje poczucie bezpieczeństwa i stabilności finansowej. Zawierając taką umowę, małżonkowie nie zamykają sobie drogi do wspólnego budowania majątku, ale mogą określić jasne granice i zasady, które zadziałają, gdy pojawią się nieprzewidziane trudności.
Podsumowanie
Intercyza to jedno z najważniejszych narzędzi prawa rodzinnego, które pozwala małżonkom samodzielnie kształtować ich sytuację majątkową. Chroni przed długami, zabezpiecza majątek osobisty i minimalizuje ryzyko konfliktów w przypadku rozwodu.
Nie powinna być postrzegana jako brak zaufania – wręcz przeciwnie, to wyraz odpowiedzialności i dojrzałości w relacji. Podpisanie intercyzy to inwestycja w bezpieczeństwo finansowe i stabilność małżeństwa.
